Tín chỉ carbon (carbon credit) là một công cụ quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững và đạt được mục tiêu Net Zero. Việc phát triển thị trường tín chỉ carbon hiệu quả sẽ thúc đẩy đầu tư vào các dự án giảm phát thải, tạo ra lợi ích kinh tế và xã hội, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường xanh cho các thế hệ tương lai.

Carbon Trading (Giao dịch carbon)

Tín chỉ carbon đã được sử dụng trong nhiều năm như một cách để giảm phát thải khí nhà kính và ngăn chặn biến đổi khí hậu. Mặc dù đôi khi còn gây tranh cãi nhưng chúng thường được coi là một công cụ hiệu quả để giảm lượng khí thải carbon và khuyến khích sử dụng các dạng năng lượng sạch hơn, bền vững hơn.

Thị trường tín chỉ Carbon là gì?

Thị trường tín chỉ Carbon là một hệ thống giao dịch cho phép các tổ chức mua bán quyền phát thải khí nhà kính, cụ thể là CO2. Các công ty hoặc cá nhân có thể sử dụng thị trường carbon để bù đắp lượng phát thải khí nhà kính bằng cách mua tín dụng carbon từ các đơn vị loại bỏ hoặc giảm phát thải khí nhà kính.

Một khoản tín dụng carbon có thể trao đổi được tương đương với một tấn carbon dioxide hoặc lượng tương đương của một loại khí nhà kính khác được giảm thiểu. Khi một khoản tín dụng được sử dụng để giảm thiểu, cô lập hoặc tránh phát thải, nó sẽ trở thành một khoản bù đắp và không thể mua bán được nữa.

Mặc dù khái niệm thị trường carbon tự nguyện đã tồn tại trong nhiều thập kỷ, nhưng chúng được các nhà hoạt động khí hậu biết đến nhiều hơn là các nhà lãnh đạo trong các doanh nghiệp.

Nghị định thư Kyoto năm 1997 là lần đầu tiên sự tham gia của quốc tế vào thị trường carbon bắt đầu trở nên phổ biến hơn. Nhưng với việc Mỹ và Trung Quốc vắng mặt trong thỏa thuận đó, việc áp dụng rộng rãi vẫn khó nắm bắt.

Điều đó dần bắt đầu thay đổi vào năm 2015 khi 196 Bên tại COP21 tham gia Thỏa thuận Paris. Thỏa thuận Paris là một hiệp ước quốc tế tập trung vào việc quản lý biến đổi khí hậu, mục tiêu cuối cùng là hạn chế lượng khí thải toàn cầu và quan trọng hơn là buộc các quốc gia phải chịu trách nhiệm về hành động (và không hành động) xung quanh việc giảm lượng khí thải carbon của họ.

Hệ thống Cap & Trade (mua bán phát thải) nổi lên như một cơ chế nhằm tạo ra trách nhiệm giải trình và do đó, các chương trình Thương Mại Khí Thải của Liên minh Châu Âu (ETS) đã trở thành nền tảng chính để giao dịch tín chỉ carbon được ban hành như một phần của hệ thống trần. Tại các khu vực pháp lý này, việc tham gia tuân thủ thị trường carbon đã trở thành bắt buộc.

Thị trường carbon không thể tồn tại nếu không có khái niệm tính toán carbon (thường được gọi là tính toán lượng khí nhà kính). Kiểm toán carbon cũng là đối tượng cốt lõi của phân tích ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị).

Các thuật ngữ liên quan đến tín chỉ Carbon

Thông tin về các thuật ngữ quan trọng liên quan đến lĩnh vực carbon và giảm phát thải, tạo nên nền tảng cho việc hiểu và thực hành các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sự phát triển bền vững trên toàn cầu.

Phương pháp dựa trên hiệu suất

Lượng khí thải giảm = Lượng khí thải trước dự án - Lượng khí thải sau dự án

Một công ty thực hiện dự án trồng rừng để giảm phát thải KNK. Lượng khí thải trước dự án là 100 tấn CO2/năm. Sau khi thực hiện dự án, lượng khí thải giảm xuống còn 50 tấn CO2/năm. Lượng khí thải giảm được là:

Lượng khí thải giảm = 100 tấn CO2/năm - 50 tấn CO2/năm = 50 tấn CO2/năm

Ngoài hai phương pháp trên, còn có một số phương pháp khác để tính toán tín chỉ Carbon, ví dụ như phương pháp dựa trên diện tích rừng.

Một số công cụ tính lượng khí thải Carbon:

Ở Việt Nam, để có tín chỉ carbon, cần tuân theo các quy định và tiêu chuẩn cả quốc tế và quốc gia liên quan đến phát triển, xác minh, và giao dịch tín chỉ carbon. Dưới đây là các bước cơ bản mà bạn cần thực hiện:

Tại sao thị trường carbon lại quan trọng?

Năm 2021, Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) đã công bố báo cáo mới về tiến trình của thế giới trong việc làm chậm biến đổi khí hậu. Và tin xấu là lượng phát thải khí nhà kính (GHG) vẫn đang tăng ở tất cả các lĩnh vực chính trên toàn cầu, mặc dù với tốc độ chậm hơn. Một trong những tin tốt là năng lượng tái tạo hiện nay rẻ, thường rẻ hơn than, dầu và khí đốt.

Mặc dù có một số tiến bộ, thế giới vẫn phải đối mặt với một thách thức ghê gớm. Các nhà khoa học cảnh báo mức độ nóng lên 2°C sẽ bị vượt quá trong thế kỷ 21 trừ khi chúng ta đạt được mức giảm sâu về lượng phát thải khí nhà kính ngay bây giờ.

Vậy làm thế nào để chúng ta thúc đẩy cho sự chuyển đổi cần thiết để giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu? Nhiều quốc gia đang tìm kiếm thị trường carbon như một phần của câu trả lời.

Một số lợi ích của thị trường tín chỉ Carbon bao gồm:

Thị trường tuân thủ là thị trường mà các tổ chức, doanh nghiệp, quốc gia theo luật phải kiểm kê và giảm lượng phát thải khí nhà kính, đồng thời có quyền tham gia các hoạt động trao đổi, buôn bán, chuyển giao hạn ngạch phát triển khí nhà kính cũng như tín chỉ carbon.

Với giới hạn này được thiết lập theo hiệp định toàn cầu như Nghị định thư Kyoto hoặc hiệp định Biến đổi Khí hậu Paris. Hệ thống giao dịch phát thải của Liên minh Châu Âu (EU ETS), Sáng kiến ​​Khí hậu Phương Tây (WCI) và Sáng kiến ​​Khí nhà kính Khu vực (RGGI), là một số ví dụ chính về thị trường carbon bắt buộc. Theo đó, các quốc gia ký kết các hiệp định như Nghị định thư Kyoto phải thực hiện các bước để giảm lượng khí thải của mình.

Điều này phải được thực hiện thông qua việc áp thuế carbon hoặc thiết lập thị trường carbon bắt buộc. Các khoản phụ cấp hoặc giấy phép tạo thành cốt lõi của các thị trường này được gọi là tín dụng giảm phát thải tuân thủ (CER).

Mặc khác, thị trường carbon tự nguyện là thị trường cho phép các cơ sở phát thải bù trừ lượng phát thải không thể tránh khỏi của mình, bằng cách mua tín chỉ carbon từ các dự án giảm phát thải, nhằm giảm lượng phát thải khí nhà kính trên cơ sở tự nguyện.

Các dự án tín chỉ carbon được phát triển và đăng ký theo tiêu chuẩn carbon tự nguyện như Tiêu chuẩn carbon được thẩm định (Verified Carbon Standard – VCS), Tiêu chuẩn vàng (Gold Standard – GS),...

Tín chỉ Carbon là một công cụ được sử dụng để quản lý lượng khí thải nhà kính (KNK) vào bầu khí quyển. Một tín chỉ Carbon tương đương với một tấn khí CO2 hoặc một lượng khí nhà kính khác tương đương. Các tổ chức hoặc cá nhân có thể mua hoặc bán tín chỉ Carbon để bù đắp cho lượng khí thải KNK của họ.

Công thức tính số lượng tín chỉ Carbon cần thiết: Chia tổng lượng khí thải KNK (tấn CO2) cho 1 để lấy số lượng tín chỉ Carbon cần thiết.

Cách tính tín chỉ Carbon phụ thuộc vào mục đích sử dụng và phương pháp tính toán. Dưới đây là hai phương pháp phổ biến:

Chứng nhận và bán tín chỉ carbon

Bằng cách tuân thủ quy trình trên và tích cực tương tác với các bên liên quan, bạn có thể phát triển thành công dự án tín chỉ carbon tại Việt Nam, góp phần vào nỗ lực giảm phát thải toàn cầu và thúc đẩy phát triển bền vững tại địa phương.

Vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon tại Việt Nam

Ngày 07/01/2022, Chính phủ ban hành Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định về việc giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozon. Nghị định này quy định một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, bao gồm Điều 91 về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, Điều 92 về bảo vệ tầng ozon, Điều 139 về tổ chức và phát triển thị trường carbon.

Trong đó, Nghị định quy định lộ trình phát triển cụ thể, thời điểm triển khai thị trường carbon trong nước cụ thể như sau: